Những giờ phút không quên được sống bên Bác Hồ

Đó là 4 câu thơ của nhà thơ Tố Hữu tôi đã được nghe khi đến thăm gia đình cựu chiến binh Phan Bang. Sắp bước sang tuổi 80, song Đại tá Phan Bang, ở khu phố huyện, thị trấn Quốc Oai (huyện Quốc Oai) vẫn còn nhớ như in kỷ niệm về những ngày tháng trực tiếp tham gia bắn máy bay địch cùng khẩu đội pháo cao xạ 37 ly tại chiến dịch Điện Biên Phủ và kỷ niệm của ông về những ngày được sống bên Bác Hồ ở nước bạn Trung Quốc.

Trong căn phòng nhỏ với rất nhiều loại báo, tạp chí, các phương tiện nghe, nhìn - những “người bạn” không thể thiếu đối với đời sống tinh thần của ông hàng ngày, Đại tá Phan Bang hồi tưởng lại những năm tháng mà chính ông và đồng đội đã bắn trả hàng chục chiếc máy bay của địch bắn phá quân đội ta tại chiến dịch Điện Biên Phủ.

Năm 1953, lúc đó mới tròn 21 tuổi, ông Bang được cử tham dự một lớp học cao xạ pháo 6 tháng ở Trung Quốc. Kết thúc khoá học, ông đã cùng đơn vị về nước tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ. Kỷ niệm mà ông nhớ nhất đến tận bây giờ đó là vào ngày 13-3-1954, ngày mở màn chiến dịch, ông đã vinh dự cùng 4 đồng chí trong khẩu đội pháo cao xạ 37 ly bắn trả máy bay địch. Đặc thù của chiến sỹ pháo cáo xạ trong chiến đấu là không được ẩn nấp dưới hầm hào, công sự, không được ngụy trang mà phải trực diện chiến đấu với kẻ thù trong thời gian rất ngắn, không được di chuyển vị trí, vả lại máy bay địch lại xuất hiện bất ngờ từ các khe núi hay lợi dụng ánh sáng mặt trời nên đòi hỏi mỗi chiến sỹ pháo cao xạ phải gan dạ, dũng cảm. Trong trận chiến ấy và đến ngày kết thúc chiến dịch, nhiều đồng đội của ông đã anh dũng hy sinh nơi chiến trường khốc liệt. Nhưng với tinh thần tất cả cho chiến thắng, ông vẫn vững vàng, cùng đồng đội bắn trả máy bay đang dội bom xuống trận địa ta, góp phần vào thắng lợi của Chiên dịch Điện Biên Phủ...

Chiến dịch kết thúc, ông Phan Bang tiếp tục được cử đi học và tham gia công tác đối ngoại ở nhiều cương vị khác nhau. Năm 1961, ông là cán bộ công tác ở Phòng Tuỳ viên quân sự, Đại sứ quán Việt Nam tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Những năm đó, Bác Hồ thường có những chuyến công tác tại Bắc Kinh hoặc qua Bắc Kinh rồi sang các nước khác (lúc đó Bắc Kinh là cửa ngõ ra ngoài thế giới). Mỗi chuyến công tác của Bác Hồ sang Trung Quốc, nước bạn lại bố trí tiếp Bác ở Điếu Ngư Đài (Đài câu cá) - nơi nghỉ ngơi cao cấp của các vua, chúa phong kiến Trung Quốc xưa kia. Điếu Ngư Đài là quần thể các nhà nghỉ bậc nhất của Trung Quốc lúc bấy giờ. Ở Điếu Ngư Đài, Bác thường ở lầu số 5, đây là khu nghỉ mát do tỉnh Quảng Đông xây dựng.

Ông kể: Là người trẻ tuổi nhất trong số cán bộ của Phòng Tuỳ viên quân sự lại nói thông thạo tiếng Trung Quốc nên mỗi lần có khách Việt Nam  sang, tôi thường được cử vào để phục vụ khi cần thiết. Trong thời gian 5 năm  ở Trung Quốc, tôi đã được gặp và phục vụ Bác rất nhiều lần. Song ấn tượng nhất đối với tôi đó là hình ảnh của Người khi tiếp khách. Vị khách thường hay tới thăm Bác mỗi khi Bác sang Trung Quốc đó là bà Chu Ân Lai. Tôi được biết Bác và bà Chu là những đồng chí hoạt động cách mạng thời kỳ ở Pháp. Những cử chỉ của bà Chu Ân Lai như đỡ áo khoác cho Bác, gọt quả lê, quả táo mời Bác ăn rất nhẹ nhàng, ân cần khiến tôi cảm phục vô cùng. Đặc biệt là những lúc hai người đi tản bộ và trò chuyện trong khu rừng râm mát, tôi như một chú tiểu đồng nhỏ bé lẽo đẽo theo sau xem có việc gì cần sai bảo. Suốt cả buổi tôi chẳng phải làm gì cả và chỉ nhận được những ánh mắt nhìn nhân hậu và nụ cười trìu mến của Bác...

Kỷ niệm sâu sắc đến bây giờ vẫn còn in đậm trong ông đó là những lần được ăn cơm cùng Bác. Ông kể tiếp: Mặc dù trước những bữa ăn Bác đều nói trước với nhà bếp là nấu ăn đừng nên quá cầu kỳ, tốn kém nhưng phải nói rằng những lần tiếp Bác ở Điếu Ngư Đài, nước bạn Trung Quốc đều khiến Bác ngạc nhiên. Phương châm về ẩm thực của Trung Quốc là không chỉ khiến thực khách ăn ngon miệng mà phải đánh thức được cả thị giác, khứu giác và vị giác, đồng thời không khí phải thoải mái, ấm cúng thì thực khách mới ngon miệng. Điều mà tôi muốn nói ở đây đó là thái độ, là sự ân cần chỉ bảo, dạy dỗ của Bác về tư cách, đạo đức làm người trong bữa ăn. Trong mỗi bữa ăn có tới cả chục món ăn, nên trước khi ăn Bác đều hỏi người ngồi bên cạnh:

- Cháu thích ăn món nào?

- Thưa Bác! Cháu thích món này.

- Bác bảo: Thế thì Bác cháu ta ăn hết đĩa thức ăn này.

Ăn xong món đó Bác lại hỏi người thứ hai:

- Cháu thích ăn món nào?

- Dạ! Cháu thích ăn món này...

Và cứ thế bác hỏi đến người thứ năm thì tất cả đã no và các món ăn còn lại trên bàn vẫn nguyên vẹn.

Bác bảo: Thôi nhé. Ta ăn thế là đầy đủ rồi, các món còn lại bảo nhà bếp cất đi chiều Bác cháu ta lại ăn tiếp mà vẫn không phải ăn lại thức ăn thừa.

Trong bữa ăn Bác còn dặn chúng tôi: Khi ăn chú ý tránh dây mỡ ra khăn ăn và ăn xong nhớ sắp xếp gọn để anh, chị nuôi đỡ tốn công dọn dẹp...

Sau nhiều năm công tác và giữ nhiều cương vị khác nhau, nhưng đến nay những bài học về tiết kiệm và giữ gìn vệ sinh sạch sẽ trong bữa ăn của Bác Hồ, ông Phan Bang vẫn còn nhớ lắm, và ông thường kể những kỷ niệm đó cho các con, cháu nghe. Nay, tuổi đã cao, song ông Phan Bang vẫn tích cực tham gia hoạt động xã hội và là một trong những đảng viên tiêu biểu, mẫu mực trong việc vận động con cháu thực hiện tốt các chủ trương, chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước.

Thu Hằng
(Ghi theo lời kể
của Đại tá Phan Bang)