Theo kết quả kiểm kê di tích, trên địa bàn thị xã Sơn Tây hiện có 244 di tích, trong đó 15 di tích được xếp hạng cấp quốc gia, 56 di tích xếp hạng cấp tỉnh; 78 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 65 lễ hội (với 01 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia là lễ hội Đền Và và 08 di sản được ưu tiên bảo vệ). Từ nhiều năm nay, thị xã Sơn Tây đã rất chú trọng đến công tác bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của địa phương, được thể hiện ở nhiều văn bản chỉ đạo của Thị ủy, UBND Thị xã.
Lễ hội Đền Và, thị xã Sơn Tây – Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Xuất phát từ những hạn chế trong thực tiễn công tác tổ chức lễ hội tại các địa phương như: Việc thực thi các văn bản chưa nghiêm; ý thức của một số bộ phận nhân dân phần nào có sự thái quá về niềm tin vào tín ngưỡng; công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho nhân dân hiểu rõ giá trị truyền thống trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong công tác tổ chức lễ hội còn hạn chế…, Ủy ban MTTQ Việt Nam Thị xã đã ban hành Kế hoạch số 08/KH-MTTQ-BTT ngày 28/01/2018 về giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền năm 2018. Theo đó, trong quý I, MTTQ các cấp Thị xã và các tổ chức thành viên tập trung giám sát thực hiện nếp sống văn minh trong hoạt động lễ hội và một số lễ nghi, sinh hoạt cộng đồng khác trên địa bàn. Thông qua các tổ nhóm tự quản, hệ thống đài truyền thanh, qua các hội nghị nhân dân, Ủy ban MTTQ Việt Nam các xã, phường và các tổ chức thành viên tích cực tuyên truyền về giá trị, ý nghĩa của lễ hội và vận động, thuyết phục nhân dân thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội. Ủy ban MTTQ Việt Nam Thị xã thành lập đoàn giám sát tại 4 đơn vị: xã Sơn Đông, xã Đường Lâm, phường Trung Hưng, phường Phú Thịnh. Mặt trận xã, phường thành lập các tổ giám sát tại thôn, tổ dân phố có tổ chức lễ hội. Nội dung giám sát tập trung vào công tác tổ chức lễ hội của địa phương; công tác quản lý các hoạt động dịch vụ; công tác vệ sinh môi trường; đảm bảo an ninh trật tự tại các lễ hội.
Qua giám sát thực tế và qua báo cáo của các đơn vị, từ đầu năm đến nay, trên địa bàn Thị xã đã có 65 lễ hội được tổ chức, các lễ hội đều diễn ra an toàn, tiết kiệm, đúng quy định của Nhà nước. Công tác quản lý và tổ chức lễ hội của các địa phương có nhiều chuyển biến tích cực. Các lễ hội diễn ra ở các xã, phường đều thành lập ban tổ chức, xây dựng kế hoạch tổ chức. Các nơi diễn ra lễ hội đều được trang trí trang nghiêm, nơi sắp lễ, dâng lễ được sắp xếp gọn gàng. Việc thắp hương tại các nơi thờ tự cơ bản được hạn chế, việc dâng và đốt vàng mã tại các di tích có nhiều chuyển biến tích cực. Công tác quản lý các hoạt động dịch vụ được tăng cường, các hàng quán sắp xếp theo quy định của BTC lễ hội. Nơi trông giữ phương tiện giao thông được đảm bảo, thu giá dịch vụ trông giữ xe theo quy định và được niêm yết công khai. Công tác đảm bảo vệ sinh môi trường được quan tâm. Các nghi thức trong lễ hội được thực hiện theo đúng quy chế, phần hội được tổ chức vui tươi, an toàn, lành mạnh với các trò chơi dân gian mang đậm nét truyền thống.
Ủy ban MTTQ Việt Nam thị xã Sơn Tây