Cách đây tròn 100 năm, Nguyễn Ái Quốc đã gặp được ánh sáng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tìm ra con đường cách mạng vô sản để giải phóng dân tộc. Mười năm sau mốc son đó, Người đã sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam, Đảng của giai cấp công nhân, đồng thời là Đảng của dân tộc Việt Nam, đưa cách mạng Việt Nam tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
1. Sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời cách đây 90 năm chứng tỏ giai cấp vô sản Việt Nam đã trưởng thành và đủ sức lãnh đạo cách mạng. Sự kiện đó chấm dứt sự khủng hoảng, bế tắc về đường lối, tổ chức và phương pháp cứu nước của dân tộc qua hai phần ba thế kỷ. Sự kiện đó gắn liền với tên tuổi và sự nghiệp của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.
Trước khi có Đảng, các cuộc đấu tranh của nhân dân ta vô cùng anh dũng, nhưng rốt cuộc đều thất bại. Từ khi có Đảng lãnh đạo, nhân dân đã tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, giành được những thắng lợi vĩ đại. Đó là thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, xóa bỏ chế độ thực dân - phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đưa dân tộc ta tiến vào kỷ nguyên độc lập, tự do, tạo tiền đề đi lên chủ nghĩa xã hội; đó là thắng lợi của các cuộc kháng chiến chống xâm lược, mà đỉnh cao là Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954, đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.
Nghiêm túc tự phê bình, sửa chữa những sai lầm, khuyết điểm, vượt lên chính mình, tự đổi mới, chỉnh đốn, gắn với xây dựng, Đảng ta tiếp tục khẳng định và giữ vững vai trò lãnh đạo, nâng cao năng lực cầm quyền, từng bước đưa công cuộc đổi mới tiến lên, giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Hơn 30 năm đổi mới là một giai đoạn lịch sử quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta, đánh dấu sự trưởng thành của Đảng. Từ chủ nghĩa Mác - Lênin, Đảng ta lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động là bước phát triển quan trọng trong nhận thức và tư duy lý luận của Đảng.
2. 90 năm qua, từ thực tiễn cách mạng với những thành công và khuyết điểm, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm lớn. Trước hết, thất bại của các phong trào cứu nước trước khi có Đảng chỉ ra cho những nhà yêu nước Việt Nam thấy rằng công cuộc giải phóng dân tộc muốn giành được thắng lợi mà chỉ có lòng yêu nước, chí căm thù giặc và lòng khát khao độc lập, tự do thì chưa đủ. Yếu tố tiên quyết là phải có một Đảng lãnh đạo vững chí, bền gan, biết hy sinh, thống nhất, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa trí tuệ của nhân loại, nắm vững quy luật khách quan, xu thế thời đại và thực tiễn của đất nước, tức là theo đúng chủ nghĩa Mác - Lênin.
Đảng do Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đã vận động và tổ chức dân chúng, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, lấy công - nông làm gốc; liên lạc với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản mọi nơi, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; kết hợp chân lý phổ biến của chủ nghĩa Mác - Lênin với thực tiễn cách mạng Việt Nam, truyền thống và hiện đại, sức mạnh dân tộc và sức mạnh quốc tế.
Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Do đó, các cấp ủy, tổ chức Đảng và đảng viên phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền và sức chiến đấu của Đảng. Kết hợp “xây” và “chống”, tự phê bình và phê bình như Bác Hồ đã đúc kết: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà sinh ra khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”. Trong đổi mới, Đảng ta cũng chỉ ra rằng, sức mạnh của Đảng, của mỗi đảng bộ và đảng viên không chỉ ở ưu điểm mà còn ở chỗ nhận rõ và sửa chữa bằng được những vấn đề tồn tại, những sai lầm, khuyết điểm và tự vượt lên chính bản thân mình.
Đảng ta hiểu thấu và làm đúng chỉ dẫn quý báu của Hồ Chí Minh về vai trò “dân là gốc” trong sự nghiệp cách mạng. Chính nhân dân làm nên những thắng lợi lịch sử. Toàn bộ hoạt động của Đảng xuất phát từ lợi ích và nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Phong trào cách mạng qua các thời kỳ cho thấy, việc gì đúng với nguyện vọng của nhân dân thì được quần chúng nhân dân ủng hộ và hăng hái đấu tranh. Có lực lượng dân chúng, việc to tát mấy, khó khăn mấy cũng làm được.
Kết hợp chặt chẽ đường lối lãnh đạo của Đảng với đường lối nhân dân, tức là Đảng ta luôn vì lợi ích của nhân dân, dựa vào nhân dân, phát huy dân chủ và sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc. Sức mạnh của Đảng là ở sự gắn bó mật thiết với nhân dân. Một trong những bài học sáng giá trong đổi mới Đảng ta rút ra là dựa vào dân, lắng nghe dân, cái gì mà quần chúng nhân dân hoan nghênh và ủng hộ thì quyết tâm làm bằng được; ngược lại, cái gì nhân dân không đồng tình, thậm chí căm ghét, phản đối thì chúng ta cương quyết ngăn ngừa, uốn nắn và xử lý nghiêm các sai phạm.
Xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ cấp chiến lược luôn nêu cao tinh thần “phụng công, thủ pháp”, chí công vô tư, một lòng vì nước, vì dân; cần, kiệm, liêm, chính, có năng lực trí tuệ, bản lĩnh, phương pháp, phong cách công tác, đủ sức hoàn thành mọi nhiệm vụ là yêu cầu vô cùng quan trọng. Đảng ta đẩy mạnh phòng, chống các nguy cơ của Đảng cầm quyền như quan liêu, suy thoái, tha hóa, biến chất, tham nhũng, cắt đứt liên hệ với quần chúng, xa rời nhân dân, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Những nguy cơ đó sẽ dẫn đến tổn thất không lường được đối với vận mệnh của đất nước, của chế độ và của Đảng.
3. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) chỉ ra rằng “trong lãnh đạo, Đảng có lúc cũng phạm sai lầm, khuyết điểm, có những sai lầm, khuyết điểm nghiêm trọng do giáo điều, chủ quan, duy ý chí, vi phạm quy luật khách quan”. Đảng đã nghiêm túc tự phê bình, sửa chữa khuyết điểm, tự đổi mới, chỉnh đốn để tiếp tục đưa sự nghiệp cách mạng tiến lên.
Một trong những điều có ý nghĩa nhất là những thành tựu qua 90 năm, đặc biệt 30 năm đổi mới đã tạo tiền đề, nền tảng quan trọng để nước ta tiếp tục đổi mới và phát triển mạnh mẽ trong những năm tới. Chúng ta khẳng định đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo là đúng đắn và sáng tạo; con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của nước ta là phù hợp với thực tiễn của Việt Nam và xu thế phát triển của thế giới.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, chúng ta còn đối diện với nhiều khó khăn, thách thức cả bên trong và bên ngoài, cả lý luận và thực tiễn, trước mắt và lâu dài. Vấn đề có tính quy luật là “giành chính quyền đã khó, giữ chính quyền còn khó hơn”. Khi bước vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, Hồ Chí Minh đã chỉ rõ “thắng đế quốc và phong kiến là tương đối dễ; thắng bần cùng và lạc hậu còn khó hơn nhiều”. Bác dặn lại trong Di chúc công việc xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn sau chiến tranh là một cuộc chiến đấu khổng lồ chống lại những gì đã cũ kỹ, hư hỏng, để tạo ra những cái mới mẻ tốt tươi.
Lời Bác dặn được Đảng ta thấu triệt trong các nghị quyết của Đảng. Đại hội XII chỉ rõ bốn nguy cơ mà Hội nghị toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII của Đảng (năm 1994) nêu lên vẫn tồn tại, có mặt diễn biến phức tạp, làm cho niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân vào Đảng có giảm sút.
Chúng ta phải phấn đấu không ngừng để khắc phục những hạn chế, khuyết điểm, tiếp tục đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững. Điều quan trọng là vững niềm tin và quyết tâm trên cơ sở khoa học phép biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng, đạo đức, phong cách, phương pháp Hồ Chí Minh. Chúng ta phải hiểu rằng khó - dễ là tại mình.
90 năm qua, cách mạng Việt Nam cũng có những lúc khó khăn tưởng chừng không vượt qua, nhưng được Bác Hồ lãnh đạo, dìu dắt, truyền cảm hứng, niềm tin, có dân tộc văn hiến và anh hùng, Đảng trí tuệ và bản lĩnh nên chúng ta có được cơ đồ như hôm nay. Chúng ta nhất định thành công trên con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, vững bước xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc, cùng nhịp bước với trào lưu tiến bộ của thế giới và ý nguyện hòa bình của nhân loại...